نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، ایران

چکیده

در این مطالعه، برای نخستین بار سازند روته در غرب زنجان (برش آق‌بلاغ) از دیدگاه چینه‌شناسی و تاریخچه رسوبگذاری ارزیابی شده است. این نهشته‌ها به ضخامت 102 متر از سنگ آهک، سنگ آهک دولومیتی و به میزان کمتر شیل‌های آهکی نازک لایه تشکیل شده است. این توالی رسوبی با یک ناپیوستگی هم‌شیب بر روی ماسه‌سنگ‌های کوارتزی سازند دورود قرار گرفته و در بالا توسط افق لاتریتی-بوکسیتی به سنگ آهک‌های ورمیکوله‌دار سازند الیکا ختم می‌شود. اجزاء اصلی تشکیل دهنده سازند روته شامل انواع مختلف جلبک‌ها، فرامینیفرهای بنتیک کوچک و به میزان کمتر قطعات خارپوست و براکیوپود می‌باشد. بر مبنای مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی تعداد 8 رخساره رسوبی در سازند روته شناسایی شده است. این رخساره‌ها با توجه به انواع ذرات، بافت و محتوای فسیلی بیانگر یک محیط دریایی کم‌عمق در زمان رسوبگذاری سازند روته در حاشیه جنوبی غیر فعال پالئوتتیس می‌باشند. نبود رسوبات دوباره نهشته شده نظیر توربیدایت‌ها، وجود میکرایت در اکثر رخساره‌ها، نبود رخساره‌های ریفی و تغییرات تدریجی رخساره‌ها نشان می‌دهد که نهشته‌های کربناته سازند روته به احتمال قوی در یک پلت‌فرم کربناته از نوع رمپ تشکیل شده است. به دلیل فراوانی و تنوع انواع مختلف جلبک‌ها و فرامینیفرهای بنتیک، سازند روته را می‌توان یک سیستم رمپ کربناته با فراوانی جلبک و فرامینیفر بنتیک نامید. مشاهدات صحرایی، آنالیز رخساره‌ها و مطالعات چینه‌نگاری سکانسی منجر به شناسایی یک سکانس رسوبی رده سوم در سازند روته شده است. سکانس رسوبی توسط مرزهای سکانسی نوع 1 از ماسه‌سنگ‌های کوارتزی سازند دورود در پایین و افق لاتریتی-بوکسیتی بین سازندهای روته و الیکا تفکیک می‌شود

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آقانباتی، ع.، 1383-زمین‌شناسیایران،سازمانزمینشناسیواکتشافاتمعدنیکشور، 586 ص.
اخروی، ر.، شاکری، ص. و عباسی، ن.، 1381- میکروفاسیسها و محیط رسوبی سازند روته در منطقه آرو، البرز مرکزی، ششمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، کرمان، انجمن زمین­شناسی ایران، دانشگاه باهنر کرمان.
بابایی­خو، گ.، آدابی، م. ح.، جهانی، د. و وزیری، س. ح.، 1392- محیط رسوبی و چینه­نگاری سکانسی سازند روته در منطقه سیبستان (البرز مرکزی)، پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، ش. 50، صص. 43 تا 58.
بابک خوانی، آ. ر. و صادقی، آ.، 1383- نقشه زمین­شناسی 100000/1 زنجان، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
باقری، م. و شعبانیان، ر.، 1394- مقایسه چینهنگاری سکانسی و محیط رسوبی توالی پرمین میانی در نواحی جلفا، ایواوغلی و مرند از حوضه آذربایجان، سی و چهارمین گردهمایی و دومین کنگره بینالمللی تخصصی علوم زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.
بسطامی، ل.، موسوی، م. ر. و حسینی­برزی، م.، 1395- ریزرخساره‌ها،محیطرسوبیوتغییراتنسبیسطحآبدریادرسازندروته،برش­هایسنگسر ومکارود،البرزمرکزی، پژوهش­هایچینه­نگاریورسوب­شناسی، ش. 65، صص. 1 تا 28.
حاجیان، ج. وزاهدی،م.، 1383- گزارشنقشهزمین­شناسیزنجان،مقیاس 100000/1،  سازمانزمین­شناسیواکتشافاتمعدنیکشور.
شاکری،ص. واخروی،ر.، 1379-معرفیرخساره­هایطوفانیسازندروتهبرشچینه­شناسیآرو،البرزمرکزی، نوزدهمین گردهماییعلومزمین.
شعبانیان، ر. و فرج‌نژاد، ن.، 1394- مطالعه چینه‌نگاری سنگی و زیستی نهشته‌های آهکی پرمین میانی و پسین در برش چینه‌شناسی ایلانلو، شمال قره ضیاءالدین، ش. 98، صص. 315 تا 320.
شعبانیان، ر.، 1390- معرفی میکروفسیلهای پرمین در برشهای چینهشناسی آرو و بی‌بی‌شهربانو (البرز)، فصلنامه علوم زمین، ش. 81، صص. 37 تا 44.
صادقی، م.، رشیدی، ک. و شعبانیان، ر.، 1394- معرفی جلبک‌های آهکی خانواده‌ داسی‌کلادآسه‌آ و ژیمنوکدی‌آسه‌آ‌پرمین، در برش چینه‌شناسی پیراسحاق، جنوب جلفا، با گزارشی از حضور جنس Tabasoporella از خانواده‌داسی‌کلادآسه‌آ در شمال‌باختر ایران، مجله علوم زمین، ش. 95،صص. 55 تا 66.
صادقی، م.، شعبانیان، ر. و رشیدی، ک.، 1393- چینه‌نگاری رسوبات آهکی پرمین (سازندهای روته و نسن) بر اساس روزن‌بران در ناحیه پیراسحاق، جنوب جلفا، شمال‌غرب ایران، دوفصلنامه علمی- ترویجی یافته­های نوین زمین­شناسی کاربردی، ش. 16، صص. 85 تا 97.
عباسی، ن.، ۱۳۷۸- ایکنولوژی و ایکنوفابریک سازند روته در جنوب غرب ابهر کوه­های سلطانیه، سومین همایش انجمن زمینشناسی ایران.
عباسی، ن.، بیرامی ایورقی، ر. و شعبانیان، ر.، 1392- تحلیل ساختاری اثرفسیلZoophycosبا تلفیق داده‌های ریزرخساره‌ای در سازند روته (پرمین)، برش باغ دره، کوههای سلطانیه، شمال باختری، رخساره­های رسوبی، ش. (1)6، صص. 49 تا 64.
علیپور، ص.، عابدینی، ع. و ابدالی، ش.، 1393- کانی‌سازی و زمین‌شیمی عناصر خاکی کمیاب افق لاتریتی حیدرآباد، جنوب ارومیه، استان آذربایجان ‌غربی، علوم زمین، ش. 91، صص. 195 تا 204.
کفشدوز، س.، شعبانیان، ر.، مهاری، ر. و شاهین­فر، س.، 1393- مطالعه ریزرخساره‌ها و محیط رسوبی سازند کربناته روته در برش چینه‌شناسی کرد کندی (شرق شاهین‌دژ)، پژوهش­های چینه­نگاری و فسیل‌شناختی، ش. 1، صص. 59 تا 75.
لاسمی، ی.، 1379- رخساره­ها، محیط رسوبی و چینه­نگاری سکانسی نهشته­های سنگ­های پرکامبرین بالایی و پالئوزوئیک ایران. انتشارات سازمان زمین­شناسی کشور، 180 ص.
لنکرانی، م. و امینی.، ع.، 1387- چینه­نگاری سکانسی نهشته­های پرمین (ابرسکانس آبزاروکای میانی) در ناحیه گدوک، البرز مرکزی، فصلنامه زمین­شناسی ایران، ش. 8، صص. 29 تا 45.
لنکرانی، م.، لطیفیان، س. و رنجبران، م.،  1395- تحلیلرخسارهایومحیطدیرینهسازنددوروددربرشاستخر (البرز شرقی)، سی و پنجمین گردهمایی علوم زمین.
مدادی، م.، مصدق، ح.، آل­علی، س. م.، و مجیدی­فرد، م. ر.، 1395- تنوعزیستیدیرینهروزنبرانکوچکپرمین (یاختاشینتاجلفین) برپایهچینه‌نگاری سنگیوزیستیدربرشآبگرمقزوین، مجله علوم زمین، ش. 101،صص. 127 تا 138.
ملکی، س. س.، نباتیان، ق.، عظیم­زاده، ا. م. و هنرمند، م.، 1395- مطالعات کانیشناسی و ساخت و بافت کانیزایی سرب و روی در کانسار ساری‌آغل، غرب زنجان. سی و پنجمین گردهمایی علوم زمین.   
نجفی، ف.، جهانی، د.، لاسمی، ی. و شرفی، ن.، 1385- رخساره­ها و محیط رسوبی سازند نسن در برش منجیر (البرز مرکزی)، بیست و پنجمین گردهمایی علوم زمین.
 
References
Amel, H., Jafarian, A., Husinec, A., Koeshidayatullah, A. and Swennen, R., 2015- Microfacies, depositional environment and diagenetic evolution controls on the reservoir quality of the Permian Upper Dalan Formation, Kish Gas Field, Zagros Basin. Marine and Petroleum Geology 67, 57-71.
Arefifard, S. and Isaacson, P. E., 2011- Permian Sequence stratigraphy in east-central Iran: Microplate records of Peri-Tethyan and Peri-Gondwanan events. Stratigraphy 8, 61-83.
Assereto, R., 1963- The Paleozoic formation in Central Elborz (Iran). priliminary note. Rivista Italiana di Paleontaliae Staigrafic 69, 503-543.
Bacelle, L. and Bosellini, A., 1965- Diagrammi per lastima visiva della composizione percentuale nelle rocce sedimentary. Science Geologiche e Paleontologiche 1, 59-62.
Boudagher-Fadel, M. K., 2008- Evolution and Geological Significance of Larger Benthic Foraminifera. Developments in Paleontology and Stratigraphy 21. 544 p. 
Catuneanu, O., Abreu, V., Bhattacharya, J. P., Blum, M. D., Dalrymple, R. W., Eriksson, P. G., Fielding, C. R., Fisher, W. L., Galloway, W. E., Gibling, M. R., Giles, K. A., Holbrook, J. M., Jordan, R., Kendall, C. G. S. C., Macurda, B., Martinsen, O. J., Miall, A. D., Neal, J. E., Nummedal, D., Pomar, L., Posamentier, H. W., Pratt, B. R., Sarg, J. F., Shanley, K. W., Steel, R. J., Strasser, A., Tucker, M. E., and Winker, C., 2009- Towards the standardization of sequence stratigraphy. Earth-Science Reviews 92, 1-33.
Dickson, J. A. D., 1965- A modified staining technique for carbonate in thin section. Nature 205, 587.
Dunham, R. J., 1962- classification of carbonate rock according to depositional texture, In: W. E. Ham (eds.), Classification of Carbonate Rocks. American Association of Petroleum Geologists Memoir 1, 108-121.
Ebrahim Nejad, M., Vachard, D., Siabeghodsy, A. A. and Abbasi, S., 2015- Middle-Late Permian (Murgabian-Djulfian) foraminifers of the northern Maku area (western Azerbaijan, Iran). Palaeontologia Electronica 18.1.19A, 1-63.
Flügel, E., 2010- Microfacies of carbonate rocks, analysis, interpretation and application. Springer Verlag, 976 p.
Gaetani, M., Angiolini, L., Ueno, K., Nicora, A., Stephenson, M., Sciunnach, D., Rettori, R., Price, G. D. and Sabouri, J., 2009- Pennsylvanian-Early Triassic stratigraphy in the Alborz Mountains (Iran). In: M. F. Brunet, M. Wilmsen, J. W. Granath, (Ed.), South Caspian to Central Iran Basins: Geological Society, Special Publications, London 312, 79-128.
Haq, B. U., Hardenbol, J. and Vail, P. R., 1988- Mesozoic and Cenozoic chronostratigraphy and cycles of sea-level change, In: Wilgus, C. K; Hastings, B. S; Kendall, C. G. St.C; Posamentier, H. W; Ross, C. A. and Van Wagoner, J. C. (eds.): Sea-level changes: An integrated approach. Society of Economic Paleontologists and Mineralogists. Special publication 42, 71-108.
Haq, B. U., Hardenbol, J. and Vail, P.R., 1987- Chronology of fluctuating sea levels since the Triassic (250 million years ago to present). Science 235, 1156-1166.
Hou, Y. L., Zhong, Y. T., Xu, Y. G. and He, B., 2017- The provenance of late Permian karstic bauxite deposits in SW China, constrained by the geochemistry of interbedded clastic rocks, and U-Pb-Hf-O isotopes of detrital zircons. Lithos 278-281, 240-254.
Kershaw, S., 2017- Palaeogeographic variation in the Permian–Triassic boundary microbialites: A discussion of microbial and ocean processes after the end-Permian mass extinction. Journal of Palaeogeography 6, 97-107.
Leda, L., Korn, D., Ghaderi, A., Hairapetian, V., Struck, U. and Reimold, W. U., 2014- Lithostratigraphy and carbonate microfacies across the Permian–Triassic boundary near Julfa (NW Iran) and in the Baghuk Mountains (Central Iran). Facies 60, 295-325.
Mahdavi, M. and Vaziri, S. H., 2010- Lithostratigraphy and Microbiostratigraphy of the Ruteh Formation in Northwest of Khur, Central Alborz, Iran. Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran 21(3), 237-250.
Mehrabi, H., HossainRahimpour-Bonab, H., Enayati-Bidgoli, A. H. and Esrafili-Dizaji, B., 2015- Impact of contrasting paleoclimate on carbonate reservoir architecture: Cases from arid Permo-Triassic and humid Cretaceous platforms in the south and southwestern Iran. Journal of Petroleum Science and Engineering 126, 262-283
Parvizi, T., Rashidi, K. and Vachard, D., 2013- Middle Permian calcareous algae and microproblematica (Dalan Formation, Dena Mountain, High Zagros, SW Iran). Facies 59, 149-177.
Perri, E., Tucker, M. E., and Mawson, M., 2013- Biotic and Abiotic Processes In the Formation and Diagenesis of Permian Dolomitic Stromatolites (Zechstein Group, NE England). Journal of Sedimentary Research 83, 896-914.
Posamentier, H. W., Jervey, M. T. and Vail, P. R., 1988- Eustatic controls on clastic deposition I - conceptual framework. In: Wilgus, C.K., Hastings, B. S., Kendall, C. G. St. C., Posamentier, H. W., Ross, C. A., Van Wagoner, J. C. (Eds.), Sea Level Changes-An Integrated Approach. Society of Economic Paleontologists and Mineralogists. Special Publication 42, 110-124.
Ross, C. A. and Ross, J. R. P., 1987- Late Paleozoic sea level and depositional sequences, Cushman Foundation for Foraminiferal Research. Special Publication 24, 137-149.
Shahraki, J., Mousavi Harami, R., Mahboubi, A. and Jahani, D., 2014- Facies analysis, depositional environment and cyclostratigraphy of the Lower Permian deposits Chili Formation in the Kalmard Block, East Central Iran (Godar-e-Gachal section). Indian Journal of Science and Technology 7, 1588-1602.
Tucker, M. E., 1993- Carbonate diagenesis and Sequence stratigraphy, In: Sedimentology review/1 (ed. Paul Wright). Blackwell, 51-72.
Vachard, D., Hauser, M., Martini, R., Zaninetti, L., Matter, A. and Peters. T., 2002- Middle Permian (Midian) foraminiferal assemblages from the Batain plain (Eastern Oman): their significance to neothethyan paleogeography. Journal of Foraminiferal Research 32, 155-172.