Od 2016 roku, na obszarze Wigierskiego Parku Narodowego prowadzony jest monitoring zdrowotności obcego i inwazyjnego niecierpka drobnokwiatowego Impatiens parviflora DC. Celem niniejszych badań była ocena składu gatunkowego mykobioty zasiedlającej porażone organy niecierpka drobnokwiatowego. Pobór organów roślinnych z objawami chorobowymi prowadzony był od momentu ukazania się siewek I. parviflora (maj) do końca sezonu wegetacyjnego (wrzesień) w 3–4-tygodniowych odstępach w latach 2017–2021 na 30 stanowiskach badawczych. W trakcie badań wyizolowano łącznie 920 izolatów grzybów strzępkowych: 704 z liści, 205 z pędów i 11 z liścieni, należących do 52 taksonów. Podczas badań zaobserwowano 7 symptomów chorobowych: 3 na łodygach, jeden na liścieniach, 3 na liściach, a także uszkodzenia spowodowane żerowaniem jeleniowatych. Największym udziałem w przypadku większości objawów chorobowych charakteryzował się gatunek Alternaria alternata, który stanowił od 4 do 81% wszystkich wyosobnionych grzybów.

Health status monitoring of alien and invasive plant, small balsam (Impatiens parviflora DC.), has been carried out in the Wigry National Park for 5 years, since 2016. The aim of this study was to assess the species composition of the mycobiota inhabiting the infected organs of the Impatiens. Collection of plant organs with disease symptoms was carried out from the emergence of I. parviflora seedlings (May) until the end of the growing season (September) at 3–4 week intervals in the years 2017–2021 at 30 research sites. During the research, a total of 920 colonies were isolated: 704 from leaves, 205 from shoots and 11 from cotyledons, belonging to 52 taxa. During the research, 7 symptoms of the disease were observed: 3 on the stems, one on the cotyledons, 3 on the leaves and also deer feeding damage. The species Alternaria alternata had the highest share in the majority of disease symptoms, accounting for 4 to 81% of all fungi isolated.

mykobiota; grzyby zasiedlające liście; rośliny inwazyjne; Wigry; mycobiota; fungi inhabiting the leaves; invasive plants

Assante G., Maffi D., Saracci M., Farina G., Moricca S., Ragazzi A. 2004. Histological studies on the mycoparasitism of Cladosporium tenuissimum on urediniospores of Uromyces appendiculatus. Mycological Research 108 (2): 170–182. DOI: 10.1017/S0953756203008852

Bedlan G. 2016. Didymella michaelii sp. nov., a new pathogen on Impatiens parviflora DC. Journal für Kulturpflanzen 68 (7): 208–210.

Bensch K., Braun U., Groenewald J.Z., Crous P.W. 2012. The genus Cladosporium. Studies in Mycology 72 (1): 1–401. DOI: 10.3114/sim0003

Bensch K., Groenewald J.Z., Meijer M., Dijksterhuis J., Jurjević Ž., Andersen B., Houbraken J., Crous P.W., Samson R.A. 2018. Cladosporium species in indoor environments. Studies in Mycology 89: 177–301. DOI: 10.1016/j.simyco.2018.03.002

Blackburn T.M., Ewen J.G. 2017. Parasites as drivers and passengers of human-mediated biological invasions. EcoHealth 14: 61–73. DOI: 10.1007/s10393-015-1092-6

Blagoveshchenskaya E.Y. 2017. Invasive plant’s fungal affection: the case of Impatiens parviflora. Moscow University Biological Sciences Bulletin 122 (2): 78–83.

Csiszár A., Bartha D. 2008. Small balsam (Impatiens parviflora DC.). s. 139–149. W: The Most Important Invasive Plants in Hungary (Z. Botta-Dukát, L. Balogh, red.). Institute of Ecology and Botany of the Hungarian Academy of Sciences, Vácrátót, 255 ss. ISBN 978-963-839-14-21.

Dane publiczne Instytutu Melioracji i Gospodarki Wodnej 2021. https://danepubliczne.imgw.pl/ [dostęp: 19.11.2021].

Demirci F., Maden S. 2006. A severe dieback of box elder (Acer negundo) caused by Fusarium solani (Mart.) Sacc. in Turkey. Australasian Plant Disease Notes 1 (1): 13–15. DOI: 10.1071/DN06007

Elton C.S. 1958. The ecology of invasions by animals and plants. London, Methuen, 181 ss. ISBN 978-148-997-21-49.

Gruntman M., Segev U., Glauser G., Tielbörger K. 2017. Evolution of plant defences along an invasion chronosequence: defence is lost due to enemy release – but not forever. Journal of Ecology 105 (1): 255–264. DOI: 10.1111/1365-2745.12660

Hulme P.E. 2007. Biological invasions in Europe: drivers, pressures, states, impacts and responses. s. 56–80. W: Biodiversity Under Threat (R. Hester, R.M. Harrison, red.). The Royal Society of Chemistry, Cambridge, UK, 271 ss. ISBN 978-0-85404-251-7.

Jeschke J.M. 2014. General hypotheses in invasion ecology. Diversity and Distributions 20 (11): 1229–1234. DOI: 10.1111/ddi.12258

Keane R.M., Crawley M.J. 2002. Exotic plant invasions and the enemy release hypothesis. Trends in Ecology & Evolution 17 (4): 164–170. DOI: 10.1016/S0169-5347(02)02499-0

Konwencja o różnorodności biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. Dz.U. 2002 nr 184, poz. 1532.

Liu Y.L., Yin X.G., Lu J.N., Li Y., Zhou Y.H. 2019. First report of castor leaf spot caused by Cladosporium tenuissimum in Zhanjiang, China. Plant Disease 103 (2): 375. DOI: 10.1094/PDIS-08-18-1382-PDN

Majewski T. 1979. Rdzawnikowe (Uredinales) II, podstawczaki (Basidiomycetes). W: Flora Polska, Grzyby (Mycota) 11 (J. Kochman, A. Skirgiełło, red.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Kraków.

Marcinkowska J. 2012. Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii. Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 508 ss. ISBN 978-83-09-01048-7.

Maron J.L., Vilà M. 2001. When do herbivores affect plant invasion? Evidence for the natural enemies and biotic resistance hypotheses. Oikos 95 (3): 361–373. DOI: 10.1034/j.1600-0706.2001.950301.x

Mułenko W., Majewski T., Ruszkiewicz-Michalska M. 2008. A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski. Polska Akademia Nauk, Instytut Botaniki im. Władysława Szafera, Kraków, 752 ss. ISBN 978-83-89-64875-4.

Najberek K., Solarz W. 2016. Gatunki obce. Przyczyny inwazyjnych zachowań i sposoby zwalczania. Kosmos Problemy Nauk Biologicznych 65 (1): 81–91.

Patejuk K., Baturo-Cieśniewska A., Najberek K., Pusz W. 2021. First report of Fusarium lateritium causing shoots dieback of Acer negundo in Europe. Plant Disease. DOI: 10.1094/PDIS-06-21-1294-PDN

Patejuk K., Pusz W. 2018. Występowanie Puccinia komarovii Tranzschel w wybranych lokalizacjach Wigierskiego Parku Narodowego. [The occurrence of Puccinia komarovii Tranzschel in selected locations of Wigry National Park]. Przegląd Przyrodniczy 29 (1): 96–100.

Piskorz R., Klimko M. 2007. Współwystępowanie niecierpka drobnokwiatowego Impatiens parviflora DC. i wybranych roślin lasu dębowo-grabowego w Wielkopolskim Parku Narodowym. [The co-occurrence of Impatiens parviflora and selected plant species in th oak-hornbeam forest of the Wielkopolski National Park]. Sylwan 151 (2): 43–58.

Pitt J.I., Hocking A.D. 2009. Fungi and Food Spoilage. Third Edition. Springer, Dordrecht, Heidelberg, London, New York, 519 ss. ISBN 978-0-387-92206-5. e-ISBN 978-0-387-92207-2. DOI: 10.1007/978-0-387-92207-2

Pusz W. 2009. Fungi from seeds of Amaranthus spp. Phytopathologia 54: 15–21.

Pusz W., Patejuk K., Kaczmarek A. 2020a. Grzyby zasiedlające nasiona niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora DC.) w Wigierskim Parku Narodowym. [Fungi colonizing of small balsam seeds (Impatiens parviflora DC.) seeds in Wigry National Park]. Progress in Plant Protection 60 (1): 33–40. DOI: 10.14199/ppp-2020-005

Pusz W., Patejuk K., Kaczmarek-Pieńczewska A., Romański M. 2020b. Przyczynek do poznania zjawiska zgryzania niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora DC.) przez jelenia europejskiego (Cervus elaphus elaphus L.) w Wigierskim Parku Narodowym. Acta Scientiarum Polonorum Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria 19 (4): 217–224. DOI: 10.17306/J.AFW.2020.4.23

Santos A., Rocha Sobrinho G.G., Mesquita N.L.S., Novaes Q.S., de Oliveira R.J.V., Luz E.D.M.N., Bezerra J.L. 2020. First report of Cladosporium tenuissimum causing blossom blight on strawberry in the Brazil. Plant Disease 104 (9): 2519. DOI: 10.1094/PDIS-11-19-2499-PDN

Schmid-Hempel P. 2011. Evolutionary Parasitology: The Integrated Study of Infections, Immunology, Ecology, and Genetics. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-019-922-94-82. DOI: 10.1093/acprof:oso/9780199229482.001.0001

Solarz W., Najberek K. 2017. Alien parasites may survive even if their original hosts do not. EcoHealth 14: 3–4. DOI: 10.1007/s10393-016-1128-6

Strauss A., White A., Boots M. 2012. Invading with biological weapons: the importance of disease-mediated invasions. Functional Ecology 26 (6): 1249–1261. DOI: 10.1111/1365-2435.12011

Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński C. 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa, 197 ss. ISBN 978-83-62940-34-9.

Watanabe T. 2011. Pictorial Atlas of Soil and Seed Fungi. Morphologies of Cultured Fungi and Key to Species. Third Edition. CRC Press, Washington, 426 ss. ISBN 978-143-980-41-93.

Woudenberg J.H.C., Seidl M.F., Groenewald J.Z., de Vries M., Stielow J.B., Thomma B.P.H.J., Crous P.W. 2015. Alternaria section Alternaria: Species, formae speciales or pathotypes? Studies in Mycology 82: 1–21. DOI: 10.1016/j.simyco.2015.07.001

Zhao X., Li H., Zhou L., Chen F., Chen F. 2020. Wilt of Acer negundo L. caused by Fusarium nirenbergiae in China. Journal of Forestry Research 31 (5): 2013–2022. DOI: 10.1007/s11676-019-00996-9