Θρησκεία-φύση, δίκαιο και πολιτική σκέψη στην Αναγέννηση (15ος -16ος αι. μ.Χ.) και η μετάβαση στις θεωρίες του κοινωνικού συμβολαίου

Abstract

The main scope of this PhD dissertation is to examine the relation between the religious phenomenon and nature/natural science in the (western) Renaissance with Law and political thought in general, through the exhaustive analysis of the political ideas of the 15th and 16th c. A.D. First, the basic parameters that influenced the structure of the Renaissance political philosophy are introduced, such as the economic, technological, historical changes of the period, etc. Then, the complex way through which the philosophers' perceptions are studied (with emphasis put on the Reformation, the Scholastics, but also the purely political thinkers, such as More, Machiavelli, etc.) as religion influenced the views of power, state and individual. Next, the influence of the scientific development and the natural philosophy of the Renaissance on Law and political thought is outlined, which is examined both independently and in relation to religion, a chapter in which thinkers such as Bruno, Campanella, Lipsius, etc. are reviewed. Finally, methodically, thematically, interdisciplinary, comparatively and chronologically and with a focus on the progressive rationalization of power, the goal is set and the understanding of the transition from the Renaissance and the critical parameters of Religion/Nature to the Social Contract Theories (by Grotius, Hobbes and Locke) as well as the drawing of certain philosophical and legal conclusions, such as the gradual emergence of individuality and secularism, are outlined.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή φέρει ως βασική αποστολή τη συνεξέταση του θρησκευτικού φαινομένου και της φύσης/φυσικής επιστήμης στη (δυτική) Αναγέννηση με το Δίκαιο και τον εν γένει πολιτικό στοχασμό, μέσα από την εξονυχιστική ανάλυση των πολιτικών ιδεών του 15ου και 16ου αι. μ.Χ. Αρχικά, τίθενται εισαγωγικώς οι βασικές παράμετροι που επηρέασαν τη δόμηση της αναγεννησιακής πολιτικής φιλοσοφίας, όπως ενδεικτικώς οι οικονομικές, οι τεχνολογικές, οι ιστορικές μεταλλαγές της περιόδου κλπ. Ύστερα, μελετάται ο σύνθετος τρόπος μέσω του οποίου οι αντιλήψεις των φιλοσόφων (με κύριους εκφραστές τους Μεταρρυθμιστές, τους Σχολαστικούς, αλλά και τους αμιγώς πολιτικούς στοχαστές, όπως οι More, Machiavelli κλπ.) για τη θρησκεία επηρέασαν αμφίδρομα τις θεωρήσεις περί εξουσίας, κράτους και ατόμου. Ακολούθως, σκιαγραφείται η επίδραση της επιστημονικής εξέλιξης και της φυσικής φιλοσοφίας της εποχής στο Δίκαιο και την πολιτική σκέψη, η οποία εξετάζεται τόσο αυτοτελώς, όσο και εν σχέσει με τη θρησκεία, κεφάλαιο στο οποίο συναντώνται στοχαστές όπως Bruno, Campanella, Lipsius κλπ. Τέλος, μεθοδικά, θεματικά, διεπιστημονικά, συγκριτικά και χρονολογικά και με επίκεντρο τον προοδευτικό εξορθολογισμό της εξουσίας τίθεται ως στόχος και σκιαγραφείται η κατανόηση της μετάβασης από την Αναγέννηση και τις κρίσιμες παραμέτρους της Θρησκείας/Φύσης στις Θεωρίες του Κοινωνικού Συμβολαίου του 17ου αι. μ.Χ. (των Grotius, Hobbes και Locke) και η εξαγωγή συμπερασμάτων φιλοσοφικού και δικαιϊκού χαρακτήρα, όπως ενδεικτικώς η σταδιακή ανάδυση της ατομικότητας και της ανεξιθρησκίας.