Βελτιστοποίηση στρατηγικού σχεδιασμού, οργάνωσης παραγωγής και λειτουργίας αντίστροφων εφοδιαστικών αλυσίδων

Abstract

Οι αρχές της αειφόρου ανάπτυξης συνεπάγονται μια ολοένα και αυξανόμενη περιβαλλοντική απόδοση στη διαχείριση εφοδιαστικών αλυσίδων, σε μία ιστορικά σημαντική περίοδο που παρατηρείται συνεχής και σε σημαντικό βαθμό μείωση των φυσικών πηγών πρώτων υλών και ενέργειας. Η συνεχής ζήτηση για καινοτόμα προϊόντα στις βιομηχανίες ηλεκτρικών, ηλεκτρονικών και μηχανολογικών προϊόντων, έχει ως αποτέλεσμα τους ολοένα και μικρότερους κύκλους ζωής των προϊόντων αυτών με την ταυτόχρονη αύξηση των σχετικών αποβλήτων. Λόγω του υψηλής αξίας περιεχομένου των προϊόντων που έχουν φθάσει στο τέλος της ωφέλιμης ζωής τους και ιδιαίτερα όταν πρόκειται να υποστούν αυτά άμεσα επεξεργασίες ανάκτησης για την επαναχρησιμοποίησή τους, η αντίστροφη εφοδιαστική μπορεί να προσφέρει σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε μια επιχείρηση. Αποδεικνύεται, ότι η αποδοτική διαχείριση των επιστρεφόμενων προϊόντων και η δημιουργία οικονομικά βιώσιμων συστημάτων ανάκτησης είναι μεγάλης σπουδαιότητας, τόσο από οικονομικής όσο και από περιβαλλοντικής σκοπιάς. Με βάση το παραπάνω πλαίσιο, η παρούσα διατριβή έρχεται να προτείνει ένα μεθοδολογικό πλαίσιο για τη λήψη αποφάσεων τόσο στο στρατηγικό επίπεδο της αντίστροφης εφοδιαστικής, όσο και στο τακτικό επίπεδο με άμεσο αντίκτυπο και στον επιχειρησιακό προγραμματισμό. Οι μεθοδολογίες που προτείνονται εστιάζονται κυρίως στις ηλεκτρικές, ηλεκτρονικές και μηχανολογικές συσκευές που έχουν φθάσει στο τέλος της ωφέλιμης ζωής τους και για τις οποίες απαιτείται η αποσυναρμολόγησή τους πριν οποιαδήποτε ενέργεια ανάκτησης. Το πρώτο βήμα στη διατριβή αφορά στην ανάπτυξη ενός ολιστικού ιεραρχικού πλαισίου λήψης αποφάσεων για τις αντίστροφες και τις κλειστού βρόγχου εφοδιαστικές αλυσίδες, καθώς και στην καταγραφή των παραμέτρων και των προβλημάτων που υπεισέρχονται κατά τη βελτιστοποίησή τους. Από εκεί και πέρα, όσον αφορά στο στρατηγικό επίπεδο αποφάσεων, προτείνεται ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό μεθοδολογικό πλαίσιο για τη σχεδίαση, χωροθέτηση και οργάνωση αντίστροφων εφοδιαστικών αλυσίδων. Συγκεκριμένα, αναπτύχθηκαν δύο πρότυπα (μικτού ακέραιου γραμμικού προγραμματισμού) υποστήριξης λήψης των σχετικών αποφάσεων: το ένα συνοπτικό και το άλλο αναλυτικό με ευελιξία στο να προσαρμόζεται ανάλογα με το εκάστοτε εξεταζόμενο εταιρικό περιβάλλον. Τα δύο αυτά μαθηματικά πρότυπα δίνουν απάντηση στο ακόλουθο βασικό ερώτημα: λαμβάνοντας υπόψη τον αναμενόμενο όγκο των επιστρεφόμενων προϊόντων και την αναμενόμενη ανακτήσιμη αξία τους, τι είναι βέλτιστο προς το συμφέρον ενός παραγωγού/διανομέα ηλεκτρικών, ηλεκτρονικών ή μηχανολογικών: α) να τροποποιήσει κατάλληλα το υπάρχον δίκτυο της παραδοσιακής εφοδιαστικής αλυσίδας, ώστε να συμπεριλάβει τις διαδικασίες αντίστροφης εφοδιαστικής, β) να αναπτύξει ένα διακριτό δίκτυο αντίστροφης εφοδιαστικής, γ) να αναθέσει σε υπεργολάβους τις διαδικασίες αντίστροφης εφοδιαστικής ή δ) να καταφύγει σε κάποιο συνδυασμό των παραπάνω επιλογών; Τα δύο πρότυπα ενσωματώνουν επίσης ένα σημαντικό αριθμό οικονομικών, περιβαλλοντικών και νομοθετικών χαρακτηριστικών...