Αιτιοπαθογενετικοί μηχανισμοί και έκβαση αγγειακών παθήσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος σε άτομα νεαρής ηλικίας

Abstract

Stroke is a heterogeneous disease of the elderly. Only 5% of strokes occur before the age 45. Aim of the present prospective observational study was to classify different strokes subtypes among Greek patients aged less than 45 and to evaluate risk factor profiles and outcome parameters. A total of 176 stroke patients with a mean age of 36.3 years were included in our study. Men (53.4%) outnumbered women slightly. Most patients (63.6%) suffered ischemic strokes, whereas in 21% of all cases transient ischemic attacks were diagnosed. Intracerebral and subarachnoid hemorrhages were diagnosed in 6.3% and 5.1% respectively Focusing on ischemic stroke, atherothrombotic large vessel disease caused only 4.4%, whereas 17% of all infarcts were of cardioembolic etiology. It should be noted that 68% of cardioembolic strokes were associated with congenital defects of the atrial septum. Lacunar stroke was documented in only 12.5%. Almost every fourth case of cerebral infarction was of another determined etiology. Finally, in 40.2% of cases no exact etiology could be determined. Smoking, arterial hypertension and hypercholesterolemia were the most frequently documented vascular risk factors. It needs to be underlined that only 34.8 and 1.3% of hypertensive and hyperlipidemic patients were on the appropriate preventive medication at the stroke onset. Only three deaths due to extended brain damage occurred during the first month after stroke. During the same period no death was documented in the subgroup of ischemic stroke. The overall one-year mortality of 2.4% is judged as very low. Regarding course and rehabilitation our patients showed an excellent outcome. Only 15.2% presented at the end of follow-up some kind of disability. When comparing with a control group of 327 older stroke patients (mean age 64.4) we found statistically significant lower frequencies of all classical vascular risk factors. On the other hand systemic and hematologic diseases were statistically more frequent among younger patients. There were no significant differences between both age groups in terms of stroke subtypes and outcome measures. However, it should be noted that females were statistically more affected in the younger age group. Moreover females outnumbered males significantly (61.4% vs. 38.6%) in the age subgroup below 30. Review of the current literature leads to the general conclusion that our findings do not differ substantially from similar data from various other countries. We need to underline the extremely high percentage of active smokers, which is by far the highest mentioned yet. The female predominance at ages below 30 years is another interesting finding that has also been previously reported in some styles from Nordic and Mediterranean countries. Racial factors may influence the involvement of both sexes in cerebrovascular diseases.

Τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΑΕΕ) αποτελούν μια ετερογενή ομάδα παθήσεων που χαρακτηρίζει τη μεγάλη ηλικία. Μόλις το 5% του συνόλου αφορά ηλικίες μέχρι 45 ετών. Σκοπός της προοπτικής αυτής μελέτης παρατήρησης ήταν η ταξινόμηση των διαφόρων τύπων ΑΕΕ σε δείγμα Ελλήνων ασθενών ηλικίας μέχρι 45 ετών και η ανάλυση των στοιχείων που αφορούν την αιτιοπαθογένεια και την έκβαση τους. Ο πληθυσμός της παρούσας μελέτης αποτελείται από 176 ασθενείς μέσης ηλικίας 36.33 ετών με ΑΕΕ, εκ των οποίων 53.4% ήταν άνδρες. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων διαγνώστηκε ισχαιμικό ΑΕΕ (63.6%) ενώ παροδικό ισχαιμικό ΑΕΕ καταγράφηκε στο 21.0%. Ενδοεγκεφαλική και υπαραχνοειδής αιμορραγία διαπιστώθηκε στο 6.3% και 5.1% αντίστοιχα. Μεταξύ των ισχαιμικών ΑΕΕ μόλις το 4.4% αποδόθηκε σε αθηρωθρομβωτική νόσο, ενώ καρδιοεμβολικής αιτιολογίας ήταν το 17%. Αξίζει να επισημανθεί ότι το 68% των καρδιοεμβολικών. Κενοχωρικά έμφρακτα σε διαγνώστηκαν στο 12.5%, ενώ σε άλλη επιβεβαιωμένη αιτιολογία αποδόθηκε το 25.9% των περιπτώσεων. Τέλος, το ποσοστό των περιπτώσεων που δεν κατέστη δυνατό να καθοριστεί το ακριβές αίτιο έφτασε το 40.2%. Το κάπνισμα, η υπερχοληστερολαιμία και η αρτηριακή υπέρταση αποτέλεσαν με 59.7%, 45.5% και 26.1% αντίστοιχα τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου. Τα ποσοστά των ασθενών που λάμβαναν την κατάλληλη αντιυπερτασική και αντιλιπιδαιμική αγωγή ήταν με 34.8% και 1.3% απογοητευτικά. Εντός του πρώτου μήνα καταγράφηκαν 3 θάνατοι συνεπεία βαριάς εγκεφαλικής βλάβης. Εντός του πρώτου έτους καταγράφηκε ακόμη ένας θάνατος άλλης αιτιολογίας. Η θνητότητα εντός του πρώτου έτους έφτασε το 2.4%. Στην πλειονότητα των ασθενών παρατηρήθηκε εξαιρετική κλινική αποκατάσταση, ενώ μόλις το 15.2% παρουσίασε υπολειμματική αναπηρία. Συγκρίνοντας με δείγμα 327 ασθενών μέσης ηλικίας 64.4 ετών) διαπιστώσαμε μεταξύ των ηλικιακά νεότερων στατιστικώς σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά κλασσικών παραγόντων κινδύνου και υψηλότερα ποσοστά συστηματικών νοσημάτων και αιματολογικών/θρομβοφιλικών διαταραχών. Δε διαπιστώσαμε στατιστικώς σημαντικές διαφορές που να αφορούν τη συχνότητα εμφάνισης των διαφόρων τύπων ΑΕΕ ή την κλινική έκβαση. Πρέπει να επισημανθεί το στατιστικώς σημαντικά υψηλότερο ποσοστό των γυναικών στις ηλικίες μέχρι 45 ετών, καθώς και η σαφής υπεροχή τους (61.4% vs. 38.6%) στις ηλικίες μέχρι 30 ετών. Σε σύγκριση με τη διεθνή βιβλιογραφία ο υπό μελέτη πληθυσμός ασθενών με ΑΕΕ ηλικίας μέχρι 45 ετών δεν παρουσιάζει ουσιαστικές διαφορές. Θα πρέπει να υπογραμμιστεί το εξαιρετικά υψηλό και συγκριτικά με άλλες χώρες μακράν υψηλότερο ποσοστό ενεργών καπνιστών, καθώς επίσης και η σαφής υπεροχή των γυναικών στις μικρότερες ηλικίες, εύρημα το οποίο έχει επισημανθεί σε πολύ μικρό αριθμό μελετών, γεγονός που καθιστά πιθανό και τον ρόλο φυλετικών παραμέτρων.