Η κόπωση ως σύμπτωμα της μείζονος κατάθλιψης: συσχετίσεις με κοινωνικοδημογραφικά, κλινικά και βιολογικά δεδομένα

Abstract

Objective. Fatigue is one of the most frequent symptoms of patients with major depression and it has debilitating effects on their level of functioning and quality of life. However, fatigue in major depression is understudied. The objectives of the present study were: 1) to search for independent predictors of fatigue during a major depressive episode in patients who suffer from major depressive disorder and are free from other fatigue-related diseases. The potential predictors tested in the study were among those already known to correlate with fatigue severity in depressed patients and among those known to contribute to fatigue in the community, in patients with various physical diseases or patients with Chronic Fatigue Syndrome (CFS). 2) to search for diverging patterns of correlations of the predictors under study with two frequently used fatigue measuring instruments, a unidimensional one (Fatigue Severity Scale, FSS) and a multidimensional one (Fatigue Questionnaire, FQ), in a population of depressed patients. Material - Method. The subjects included in the study were consecutive patients of both sexes, aged 18-65 years, who were either a) hospitalized in one of the wards of the Psychiatric Clinic in the Eginition Hospital, or b) outpatients treated at the outpatient service or at the emergency department of the Eginition Hospital. All patients had a DSM-IV main diagnosis of Major Depressive Disorder (MDD) and were currently in a Major Depressive Episode (MDE), as shown by a 17-item Hamilton Depression Rating Scale score of 15 or greater, rated in consensus by two psychiatrists (the one referring the patient and the one responsible of the study). Patients were asked to provide written informed consent before participating in the study. Exclusion criteria were: 1) other diagnoses interfering with patients’ cooperation in the study (catatonic or psychotic features in the present episode, organic mental disorders, mental retardation, severe borderline, antisocial or other personality disorder), 2) another major mental disorder as main diagnosis (e.g. schizophrenia, schizoaffective disorder, other psychotic disorders, bipolar disorder), 3) severe physical diseases, conditions (severe obesity, pregnancy, medication other than psychotropics) or other mental disorders (alcohol or other substance abuse during the last 6 months, eating disorder during the last 6 months, sleep disorder, such as narcolepsy, sleep apnea, etc.) potentially responsible for fatigue of clinically significant severity, 4) treatment with thyroid hormones, glucocorticoids or antilipidemic factors (e.g. statins). Patients were recruited in the study from 2005 to 2007.

Σκοπός. Η κόπωση είναι ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα των ασθενών με μείζονα κατάθλιψη και έχει σημαντική αρνητική επίπτωση επί της λειτουργικότητας και ποιότητας ζωής τους. Ωστόσο, η κόπωση στη μείζονα κατάθλιψη δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Σκοποί αυτής της μελέτης ήταν: 1) η αναζήτηση ανεξάρτητων προβλεπτικών παραγόντων για την εμφάνιση κόπωσης κατά το μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο ασθενών που πάσχουν από μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και δεν πάσχουν από άλλες νόσους που συνοδεύονται από έντονη κόπωση. Οι υποψήφιοι προβλεπτικοί παράγοντες που επιλέγηκαν να μελετηθούν ήταν μεταξύ των ήδη γνωστών παραγόντων που συσχετίζονται με την κόπωση σε καταθλιπτικούς ασθενείς αλλά και μεταξύ εκείνων που έχουν βρεθεί ότι συμμετέχουν στην εμφάνιση κόπωσης στο γενικό πληθυσμό, στους ασθενείς με ποικίλες παθολογικές ή νευρολογικές νόσους και στους ασθενείς με Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (ΣΧΚ). 2) η διερεύνηση ύπαρξης διαφορετικών συσχετίσεων με τους υπό μελέτη προβλεπτικούς παράγοντες δύο συχνά χρησιμοποιούμενων κλιμάκων κόπωσης, μιας μονοδιάστατης (Fatigue Severity Scale, FSS) και μιας πολυδιάστατης (Fatigue Questionnaire, FQ), σε πληθυσμό καταθλιπτικών ασθενών. Υλικό- Μέθοδοι. Το υλικό της μελέτης απετέλεσαν διαδοχικοί ασθενείς, αμφοτέρων των φύλων, ηλικίας 18-65 ετών, που ήταν είτε: α) νοσηλευόμενοι σε κάποια από τις πτέρυγες της Ψυχιατρικής Κλινικής στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, είτε β) εξωτερικοί και παρακολουθούνταν στα τακτικά εξωτερικά ιατρεία του Αιγινητείου Νοσοκομείου ή προσέρχονταν στα επείγοντα εξωτερικά ιατρεία. Οι ασθενείς είχαν κύρια διάγνωση σύμφωνα με το DSM-IV Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή (ΜΚΔ), βρίσκονταν κατά τη στιγμή της εκτίμησης σε Μείζον Καταθλιπτικό Επεισόδιο (ΜΚΕ) και είχαν βαθμολογία στην κλίμακα κατάθλιψης του Hamilton 17 λημμάτων ? 15, μετά από ομόφωνη απόφαση δύο ψυχιάτρων (του παραπέμποντος και του υπευθύνου της μελέτης). Από τους ασθενείς ζητήθηκε γραπτή συγκατάθεση για συμμετοχή στην έρευνα κατόπιν λεπτομερούς ενημέρωσης για τη διαδικασία και τους στόχους της. Κριτήρια αποκλεισμού των ασθενών ήταν: 1) η συνύπαρξη καταστάσεων που παρεμβαίνουν στη συνεργασία κατά τη μελέτη (κατατονικών ή ψυχωσικών στοιχείων στο παρόν επεισόδιο, οργανικού ψυχοσυνδρόμου, νοητικής καθυστέρησης, σοβαρής αντικοινωνικής, μεθοριακής ή άλλου τύπου διαταραχής προσωπικότητας), 2) η παρουσία άλλης μείζονος ψυχικής διαταραχής ως κύριας διάγνωσης (π.χ. σχιζοφρένειας, σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής, άλλης ψυχωσικής διαταραχής, διπολικής διαταραχής), 3) η παρουσία σοβαρής ιατρικής νόσου ή κατάστασης (σοβαρής παχυσαρκίας, κύησης, λήψη φαρμακευτικής αγωγής, πλην ψυχοτρόπων φαρμάκων) ή άλλης ψυχικής νόσου (κατάχρησης αλκοόλ ή άλλων ουσιών κατά το τελευταίο εξάμηνο, διαταραχής πρόσληψης τροφής κατά το τελευταίο εξάμηνο, διαταραχής ύπνου, όπως ναρκοληψίας, συνδρόμου άπνοιας ύπνου, κ.ά.) που θα μπορούσε να εξηγήσει την εμφάνιση κλινικά σημαντικής κόπωσης, 4) η θεραπεία με θυρεοειδικές ορμόνες, γλυκοκορτικοειδή ή αντιλιπιδαιμικούς παράγοντες (π.χ. στατίνες). Η συλλογή του υλικού πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 2005-2007.